مردی از تبار «بهشتی» ها

شناسنامه آیت الله دکتر سید محمد موسوی بجنوردی در حالی وی را 64 ساله و متولد قم معرفی می کند که او در سال 1322 در نجف اشرف متولد شده است. او به مدت 30 سال در محضر استادان درجه اول فقه و اصول و فلسفه از جمله امام خمینی (ره)، پدر معظم خود آیت‌الله العظمی میرزا سید حسن بجنوردی، آیت‌الله خویی و آیت‌الله حکیم در ایران و نجف اشرف به فراگیری علوم دینی پرداخت. موسوی بجنوردی که دروس جدید و حوزوی را در کنار یکدیگر دنبال می کرد در سن 18 سالگی سطح 3 را به پایان رساند. وی کفایتین، شرح منظومه ملاهادی سبزواری و اسفار را نزد آیت‌الله شیخ صدرا بادکوبه‌ای خواند و در سال 1340 درس خارج را نزد پدر بزرگوار خود و آیت‌الله سید محسن حکیم گذراند.

آشنایی آیت الله موسوی بجنوردی با بنیانگذار انقلاب اسلامی، به 6 ماه پس از تبعید ایشان به نجف اشرف برمی گردد؛ در بهار 1344، او در حالی که 22 سالگی خود را پشت سر می گذاشت، به یکی از شاگردان همیشگی دروس امام خمینی تبدیل شد و در تمام 14 سال اقامت امام در عراق، سید محمد موسوی بجنوردی در ملازمت با معمار کبیر انقلاب بود. رابطۀ استاد و شاگردی میان آیت‌الله موسوی بجنوردی با امام راحل چنان ریشه دوانده بود که حتی پس از مراجعت امام خمینی از نجف به پاریس، وی نیز حضرت امام را همراهی کرد.

علاوه بر این، همزمان با حضور در درس خارج امام، موسوی بجنوردی به مدت 12 سال در کلاس های درس آیت‌الله خویی حاضر می‌شد. سید محمد موسوی در طول اقامت خود در نجف اشرف، در مسجد جامع این شهر، رسائل و مکاسب و کفایتین را به زبان عربی برای شیعیان کشورهای عرب زبان همچون عراق، لبنان، سوریه و مصر تدریس می‌کرد؛ تا جایی که سید عباس موسوی و شیخ راغب حرب از شهدای برجسته حزب‌الله لبنان از شاگردان آیت‌الله موسوی بجنوردی در آن دوران به شمار می روند.

موسوی بجنوردی پس از پیروزی انقلاب به ایران بازگشت و قرابت او با بیت امام تا حدی بود که در دفتر استفتاتات حضرت امام مشغول به کار شد. 2 سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دادگاه عالی قضات با دستور امام خمینی و به وسیله موسوی بجنوردی راه اندازی شد . دادگاهی که با اهتمام او به تکوین رسید و وظیفه نظارت بر حسن جریان قضایی و رسیدگی به تخلفات قضات را عهده دار شد.

وی همچنین از سال 1360 تا 1368 به مدت دو دوره به عضویت شورای عالی قضایی درآمد که عضویت وی در این شورا تا ارتحال حضرت امام و تغییر در قانون اساسی ، که منجر به حذف شورای عالی قضایی شد، استمرار داشت. در این شورا، بخش مهمی از تدوین قوانین و اصلاحیه‌های مربوط به قانون مدنی، آیین دادرسی کیفری، قانون مجازات اسلامی و نظارت مستقیم بر احکام همۀ دادگاه ها بر عهدۀ آیت الله موسوی بجنوردی گذاشته شده بود.

پشتوانه علمی آیت الله موسوی بجنوردی منجر به آن شد که وی ریاست دادگاه عالی انقلاب اسلامی را نیز در کارنامه انقلابی خود ثبت کند. علاوه بر این، او در پاره ای از تاریخ انقلاب،  زمام دار شعبه دیوان عالی کشور شد و به عضویت هیات عفو امام خمینی (ره) و  کمیته کشوری اخلاق پزشکی نیز درآمد.

با این حال دکتر موسوی بجنوردی از محافل دانشگاهی فاصله نگرفت و همزمان با فعالیت در شورای عالی قضایی، به امر تدریس و تحقیق در دانشگاه‌های تهران،‌ شهید بهشتی و تربیت مدرس همت گماشت.

در فروردین ماه 1367 و همزمان با انشعاب مجمع روحانیون مبارز از جامعه روحانیت ،اگرچه نام آیت الله موسوی بجنوردی در کنار 29 عضو اصلی مجمع روحانیون مبارز به عنوان اعضای هیات موسس به چشم نمی خورد، اما در همان زمان تمایل فکری وی در کنار روحانیونی همچون آیت عظام یوسف صانعی، موسوی اردبیلی، عبایی خراسانی، نور مفیدی، جمی  و ... به خط مشی مجمع روحانیون غیر قابل انکار بود. قرابتی که بعد ها به عضویت رسمی آیت الله بجنوردی در مجمع روحانیون مبارز منجر شد و او را به یکی از چهره های تاثیرگذار مجمع تبدیل کرد.  

نزدیکی آیت الله موسوی با بیت امام پس از ارتحال بنیانگذار انقلاب اسلامی نیزادامه داشت؛ به نحوی که سیدحسن خمینی، نوه امام راحل و فرزند سید احمد خمینی، دختر آیت‌الله موسوی بجنوردی را به همسری اختیار کرد.

در کنار فعالیت های سیاسی، پویایی علمی آیت الله موسوی بجنوردی مسئله ای است که مورد اذعان روحانیون برجسته قرار گرفته است. پشتوانه علمی وی منجر به آن شد تا آیت الله بجنوردی در سال 1368 به رتبۀ دانشیاری و در سال 1382به رتبه استادی ارتقا پیدا کند. این جهش علمی با تدریس در دانشکده‌های حقوق و الهیات دانشگاه های قم، تربیت مدرس امام صادق(ع)، شهید بهشتی، پژوهشکدۀ امام خمینی، انقلاب اسلامی و موسسۀ عالی بانکداری ایران همراه بوده است.

آیت الله دکتر بجنوردی از سال 1371 بر کرسی هیأت علمی و ریاست گروه الهیات دانشگاه تربیت معلم  تکیه زده و هم اکنون نیز ریاست گروه الهیات و رشتۀ حقوق و علوم سیاسی این دانشگاه را عهده دار است. حاصل این تلاش انتشار بیش از 40 مقاله در مجلات علمی و 13 جلد کتاب از آیت الله موسوی بجنوردی است که در پاره ای از موارد، تالیفات ایشان به عنوان کتب درسی رشتۀ حقوق در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری مورد توجه استادان و دانشجویان قرار می گیرد. علاوه بر این در حال حاضر، آیت الله بجنوردی هر روز در دو درس خارج فقه و اصول در حوزۀ علمیه تدریس می‌کنند.

هم اکنون نام آیت الله موسوی اردبیلی در کنار آیت الله صانعی به عنوان دو مرجع نواندیش در مسایل فقه به چشم می خورد و اندیشه های نوین و پر محتوای وی در زمینه مسائل قضایی و فقه در حوزه های، نامور است.

با اینکه آیت الله بجنوردی از اعضای تاثیر گذار مجمع روحانیون مبارز به شمار می رود، اما کمتر دیده شده است که وی خارج از بیانیه های رسمی مجمع روحانیون به تحلیل شرایط سیاسی بپردازد. با این حال آیت الله موسوی بجنوردی در جریان حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری، خط امام را فصل الخطاب خوانده و معتقد است که فصل الخطاب بعد از امام خمینی(ره) ، نزدیکان و شاگردان امام اند.