۶ سال جنجال با مشی مشایی

برکناری بدون هماهنگی رئیس سازمان حج و زیارت و انتصاب یکی از مدیران سازمان میراث فرهنگی در راس این سازمان، تازه ترین موج خبری است که توسط اسفندیار رحیم مشائی، معاون 49 ساله رییس جمهور به وجود آمده  و جرگه ای از واکنش ها و انتقادات را به دنبال داشته است. پس از الحاق سازمان حج به میراث فرهنگی، مشایی بدون دریغ سرپرست جدید این سازمان را تعیین کرد تا سیطره خود بر امور سازمان حج و زیارت را بهبود بخشد. این در حالی است که خاکسار قهرودی رییس پیشین سازمان حج و زیارت با حکم آیت الله ری شهری، نماینده ولی فقیه در امور حج  در زمان تعیین سرپرست جدید این سازمان، در حال مذاکره با مقامات عربستانی درباره حج تمتع  و زایران ایرانی بود و در کشور عربستان به سر می برد؛ اما به ناگاه حکم برکناری وی از این سمت و جایگزینی علی لیالی، به سرپرست حج و زیارت کشور ابلاغ شد. این جابه جایی اما با واکنش تند نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت مواجه شد. تا جایی که آیت الله  ری شهری که سکان وزارت اطلاعات در زمان ریاست جمهوری آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی را به عهده داشت و هم اکنون نیز به عنوان نماینده ولی فقیه در امور حج مشغول به فعالیت است، درباره به این جابه جایی ها ابراز داشت: حکم انتصاب سرپرست جدید سازمان حج و زیارت بدون هماهنگی با اینجانب صادر شده و این اقدام مبنای قانونی ندارد.

به گفته آیت الله ری شهری، از آنجا که موضوع حج و زیارت از شئون ولی فقیه است و بر اساس اطلاع واصله الحاق سازمان حج به میراث فرهنگی بدون اخذ نظر از مقام معظم رهبری انجام شده و حکم انتصاب سرپرست جدید نیز بدون هماهنگی با اینجانب صادر شده این اقدام مبنای قانونی ندارد.

در این میان، علی لیالی که از مدیران مازندرانی دولت نهم به شمار می رود و سابقه 16 سال فعالیت در سازمان حج و زیارت را  در کارنامه کار خود دارد،  از مدیر کلی امور مجلس و استان های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان رئیس جدید سازمان حج و زیارت ارتقا پیدا کرده و به این سازمان نقل مکان کرد. با توجه به اظهارات آیت الله ری شهری در مخالفت با برکناری قهرودی، شنیده می شود که مسئولان سازمان میراث فرهنگی لیالی را موظف کرده اند  که از هرگونه اظهار نظری پرهیز کرده و در سکوت کامل خبری به کار خود در سازمان حج و زیارت ادامه دهد تا طی روزهای آینده این مشکل توسط مقامات ارشد دولت حل شود. چرا که شنیده می شود وی از همان ساعات آغازین ریاستش بر حج و زیارت قصد داشته از سمت خود استعفا دهد.

 

اما سابقه اسفندیار رحیم مشایی در امور حج و حاشیه های جنجالی که پس از اولین سفر حج او در مقام معاونت رییس جمهور و همراه با محمود احمدی نژاد صورت گرفت شائبه صلاحیت او برای انتخاب ریاست سازمان حج و زیارت را زیر سوال می برد. اسفندیار مشائی که پیش از این با نام مستعار مرتضی محب الاولیاء شناخته می شد،  در ماه های پایانی سال 86 و در بازگشت از سفر حج با اشاره به این که حج، فرصتی استثنایی برای همه انسان‌های مؤمن و مسلمان به شمار می آید، اظهار داشت: «قطعا حج در آینده به افراد غیر مسلمان نیز اختصاص خواهد یافت». این در حالی است که دولت عربستان با تعیین محدوده مسجدالحرام و خانه خدا با تابلوهایی از ورود غیر مسلمانان به این محدوده جلوگیری می کند و حتی کارگران غیر مسلمان نیز اجازه حضور در این محدوده را ندارند. در عین حال برخی مفتی‌های عربستان اعتقاد دارند در صورت ورود غیر مسلمانان به حریم کعبه، ریختن خون آنان مباح است. این اظهارات مشائی که به طور میانگین هر سه ماه یک بار زمینه ساز یک بحران برای کشور بوده است، در حالی صورت می گیرد که بنا بر نص روایات و تصریح قرآن کریم در آیه 28 سوره توبه، خداوند ورود غیرمسلمانان را به مسجدالحرام منع کرده است.

رحیم مشایی که در تقلای فرونشاندن موج های ایجاد شده در زمینه سوء مدیریت وی در شهرداری تهران و ریاست جمهوری است در روزهای ابتدایی سال 88 ابراز داشت:« دین اسلام به این که ایرانیان این دین را پذیرفته و مسلمان شده اند، افتخار می کند » معاون رییس جمهور با این اظهارات دیدگاه ها دیگری خارج از موازین شرعی در زمینه حج را ارایه داد که در آِینده می تواند نشانگر معضلاتی باشد که گریبان گیر امور سازمان حج و زیارت خواهد شد.

* سوابق مدیریتی

اما پیش از این نیز اسفندیار رحیم‌مشایی سابقه مدیرتی قابل قبولی را از خود بر جای نگذاشته است. او  که پس از پذیرفتن ریاست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری افق نگاه خود را در توسعه صنعت گردشگری کشور و فعالیت برای رسیدن به دستاوردهای 16 ساله طی 4 سال مسئولیت عنوان کرد با مشکلات مدیرتی فراوانی که گاه با واکنش مقامات کشور مواجه می شد، حاشیه‌های پر سر و صدایی را در این حوزه ایجاد کرد. انتشار سی‌دی منتسب به حضور مشایی در مراسم اجرای رقص در ترکیه، ادامه همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو علی‌رغم سرنوشت مبهم الواح ایرانی در آمریکا، وعده ساخت هتل‌های 5 ستاره «به اندازه‌ای که نتوان آن‌ها را شمرد»،ناگفته‌های نمایندگان مجلس درباره مشایی در قالب ارایه نامه به احمدی‌نژاد و مصاحبه با روزنامه ترک و آزاد دانستن حجاب در ایران، حمل قرآن همراه با رقص محلی در یکی از همایش های سازمان میراث فراهنگی، جملات غیر منطقی درباره دوستی مردم ایران با صهیونیست ها ، اظهارات مبهم مبنی بر افتخار کردن اسلام به مسلمان شدن ایرانی ها  برگزاری همایش ایرانیان مقیم خارج کشور با هزینه ای بالغ بر 10 میلیارد تومان در سال اصلاح الگوی مصرف بدون هیچ خروجی مشخص و ...  از جمله گاف های اسفندیار رحیم مشایی در طول 2 سال  مدیریت وی بر سازمان کلیدی میراث فرهنگی و گردشگری بوده است. 

در نخستین گام و در نیمه دوم سال 85 با انتشار سی‌دی از حضور رحیم‌مشایی در مراسم رقص در افتتاحیه نمایشگاه گردشگری کشورهای اسلامی در ترکیه، موج جدیدی از مخالفت‌ها با یار دیرین رییس جمهور آغاز شد، به نحوی ‌که در آن زمان 19 نفر از نمایندگان مجلس در تذکری به رئیس‌جمهوری دستور بررسی علت عدم ترک مشایی از سالن اجرای زنده رقص مختلط در کشور ترکیه و لزوم پاسخگویی منطقی به تذکرات نمایندگان مجلس را خواستار شدند. سفر های متعدد خارجی بدون هیچ دستاورد مشخصی از دیگر مشکلات مدیریتی این شخصیت حاشیه ساز در طول سال های گذشته است. برای نمونه سفر رحیم مشایی به انگلستان  با ملاقات جک استرا، وزیر امور خارجه وقت انگلیس همراه بود . وی همچنین سفرهای متعدد دیگری به کشورهای تایلند،‌ هند، سنگال‌، مالزی‌، اندونزی‌، ‌آلمان‌، ‌ایتالیا، ‌اسپانیا، تونس ، فرانسه و ... را در لیست خروجی های روادید خود درج کرد و گاهی نیز به عنوان نماینده ویژه رییس جمهور پیام هایی را برای مقامات ارشد کشور های دیگر برد. او علاوه بر این در تمامی سفر های کلیدی رییس جمهور به سازمان ملل متحد، کنفرانس ژنو و سایر سفرها به مقصد کشور های مهم، محمود احمدی نژاد را همراهی کرده است؛ اما حاشیه های او هیچ گاه تمامی نداشته است. در نمونیه ای دیگر  اسفندیار رحیم مشایی در  تیر ماه 85 در گفت و گو با روزنامه «صباح» چاپ ترکیه ابراز داشت: «استفاده از حجاب در ایران آزاد است.» معاون رییس جمهور در پاسخ به سوال «الیف کورپا» خبرنگار زن روزنامه صباح، که پرسیده بود «آیا می توانم روسری ام را بردارم»، گفته است:«بله، اینجا ایران آزاد است.» وی اضافه کرد: در ایران استفاده از حجاب بدون اجبار است و هیچ فشاری از طرف حکومت در استفاده از حجاب اعمال نمی شود ، این یک انتخاب کاملا شخصی است و  اگر شما در ایران از روسری و حجاب استفاده نکنید هیچ مقام دولتی به شما تذکری نخواهد داد! مشایی همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار روزنامه صباح درباره استفاده توریست های ایرانی از مشروبات الکلی و بی حجابی خانم ها با خنده زیاد یاد آور شده بود: این مسائل شخصی آن ها است و اگر دوست دارند می توانند هم مشروبات الکلی استفاده کنند و هم بی حجاب باشند و هم با مایو بگردند. درایران بخاطر دستورات دینی استفاده از مشروبات الکلی ممنوع است به همین علت ایرانی ها میتوانند در خارج از ایران از این نوشیدنی ها استفاده کنند .

علاوه بر این رئیس سازمان میراث فرهنگی در سال 85 یک وعده عجیب و شاید دور از ذهن داد که بیشتر به یک گاف تبلیغاتی شبیه بود.  به گفته مشایی «تا پایان چهار سال دولت نهم، تعداد هتل‌های‌ 5 ستاره کشور قابل شمارش نخواهد بود، یعنی آن‌قدر هتل می‌سازیم که قابل شمارش نباشد.» اما دولت نهم در حالی سنگینی سایه اجل را بر سر خود احساس می کند که دستاورد قابل قبولی را حتی در ساخت هتل ها و مجتمع های اقامتی تک ستاره نداشته است.

در کنار این موارد، در خرداد‌ سال 85 یک قاضی آمریکایی رأی به حراج یکی از گنجینه های ملی ایرانی مربوط به دوره هخامنشی که به صورت امانی به مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو تحویل داده شده بود، به نفع کشته شدگان انفجاری در سرزمین های اشغالی فلسطین توسط صهیونیست ها را صادر کرد.  این الواح ایرانی و امانی شامل هزاران لوح گلی باستانی حاوی اطلاعاتی درباره زبان‌ها و زندگی روزمره مردم در دوران هخامنشی است که در سال 1933 توسط پروفسور هرتسفلد در تخت جمشید به دست آمده است. این الواح در سال 1934 به درخواست دانشگاه برای مطالعات بیش‌تر به صورت امانی از ایران خارج شده بود . اما به گفته مشایی الواح ایرانی «بالاخره به ایران برمی‌گردد اما آمریکا فقط این موضوع را مثل استخوان درون یک زخم نگه داشته است.» این در حالی است که آمریکا حتی تاریخ تشکیل جلسه بعدی دادگاه بررسی این الواح را صادر نکرد.

همچنین ارایه آمار ها در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری  همواره مورد مناقشه بوده است، اما اسفندیار رحیم مشایی با ارایه آمار های نجومی در برخی موارد نام خود را در تاریخ این سازمان به ثبت رساند.  ارایه آمارهای جالب از ورود گردشگران خارجی به ایران،  آمارهای غیر واقعی و نجومی از مسافرت های نوروزی و ارقامی نظیر این ، اسفندیار مشایی را به تیتر اول رسانه ها تبدیل کرد

اهانت به قرآن در یکی از همایش های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و حمل قرآن توسط زنان همراه با رقص محلی از دیگر دردسر هایی بود که یار دیرین رییس جمهور برای دولت تراشید. دامنه این موضوع تا جایی گسترش یافت که مهدی جهانگیری، معاون مشایی از سمت خوداسعفا داد و نمایندگان مجلس نیز خواستار استعفای معاون رییس جمهور شدند.

در نمونه ای دیگر اسفندیار رحیم مشایی همایش نوآوری و شکوفایی در صنعت گردشگری در محل مرکز همایش‌های صدا و سیما ، با بیان اینکه «ما با ملت اسرائیل دوست هستیم» بر بار مشکلات دولت افزود تا این جمله او دست مایه رسانه های خارجی شود. در پی این اظهار رحیم مشایی همزمان با فراخوان او به کمیسیون فرهنگی مجلس، نمایندگان مجلس در نامه ای با امضای 200 نماینده اعتراض خود را نسبت به ایت سخنان ابراز داشتند.

در پی این اظهارات، رهبر معظم انقلاب در خطبه های نماز جمعه تهران، سخنان معاون رییس جمهور در باره دوستی با مردم اسرائیل را اشتباه دانستند و یاد آور شدند: " این موضع دولت جمهوری اسلامی هم نیست."

رهبر معظم انقلاب در ادامه تاکید کردند: " یک نفر پیدا می شود در باره مردمی که در اسرائیل زندگی می کنند، اظهار نظر می کند، البته این اظهار نظر غلطی است. اینکه گفته می شود ما با مردم اسرائیل هم مثل مردم دیگر دنیا دوستیم، این حرف درستی نیست."  این اعتراضات در حالی صورت گرفت که محمود احمدی نژاد، یک روز پیش از سخنرانی رهبر معظم انقلاب در خطبه های نماز جمعه تصریح کرد از اظهارات جنجال برانگیز معاون خود درباره دوستی با مردم اسرائیل دفاع کرده و گفته بود که آقای مشایی در این ماجرا مظلوم واقع شده است.

وی در گفتگو با خبرنگاران گفت: حرف آقای مشایی حرف دولت است و حرف روشنی است. ملت ما با ملت‌ها و با مردم مشکلی ندارد.

بی کفایتی در نگه داری در آثار باستانی ، تخریب آثار باستانی استان های خوزستان، سیستان، هرمزگان و فارس، حواشی ناشی از احداث سد سیوند و تخریب آرامگاه کوروش و.. از جمله موارد ناشی از مدیریت غلط رحیم مشایی بود که همواره با حمایت رییس جمهور مواجه شد.

*مشایی کیست؟

اسفندیار رحیم مشایی نخستین بار با تصدی  مسئولیت مناطق بحرانی وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در زمان ریاست‌جمهوری رهبر معظم انقلاب اسلامی و وزارت محمد محمدی ری‌شهری، نخستین تجربه مدیریتی خود در سطح کلان را تجربه کرد. پس از آن  وی به سمت مدیر کل اجتماعی وزارت کشور ارتقا پیدا کرد تا جایگاه دیگری را در مناصب دولتی به دست بیاورد. مدیریت شبکه رادیوی پیام و در پی آن  مدیریت رادیو تهران نیز در سوابق کاری او به چشم می خورد. پس از آن و همزمان با انتخاب محمود احمدی نژاد  به عنوان شهردار تهران از سوی شورای شهر پایتخت، مشایی به عنوان معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران منصوب شد و بر اساس عادت مالوف به ریاست  سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نیز در آمد تا فصل جدیدی از دوران مدیرتی وی رقم بخورد. فصلی که هیچ گاه برای او و شهردار وقت تهران خوشایند نبوده و با حاشیه های متعددی نیز همراه بود. اما پس از انتخاب احمدی نژاد به عنوان رییس  دولت نهم در تیر ماه 84، چندی نگذشت که اسفندیار رحیم مشایی نیز راهی میدان پاستور شد تا تصدی سمت های رییس مرکز مطالعات جهانی شدن،  جانشین رییس جمهور در شورای عالی ایرانیان خارج از کشور،، عضو شورای نظارت بر صدا و سیماو  عضو شورای فرهنگی دولت را نیز در کارنامه کاری خود درج کند. هم اکنون نیز این مدیر حاشیه ساز دولت نهم ، معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور است و  عضویت در کمیسیون‌های اقتصاد و فرهنگی دولت و نماینده رییس‌جمهور در شورای نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را نیز یدک می کشد.

مدیریت مشایی در شهرداری

در مدت زمان مشایعت احمدی نژاد از سوی مشایی در شهرداری تهران و راهیابی وی به خیابان بهشت نیز مشکلات زیادی گریبانگیر این دو بود. مشکلاتی که پس از کوچ مشایی به هیات دولت و نه در هنگام تصدی پست های مدیریتی شهری خودنمایی کرد. تا جایی که به گفته مدیران شهری  رحیم مشایی هزینه های اقتصادی و سیاسی بسیاری را بر رییس جمهور و شهردار سابق پایتخت تحمیل کرده است. مدیریت مشایی بر سازمان فرهنگی هنری شهرداری و مسند نشینی در ساختمان بهشت به عنوان معاون فرهنگی و هنری شهردار تهران همواره حاشیه های فراوانی را برای احمدی نژاد به دنبال داشت.وی در زمان تصدی معاونت فرهنگی و اجتماعی شهردار هزینه ای بالغ بر  106 میلیون تومان از بودجه شهرداری تهران را برای برگزاری جشنی که به جشن پیروزی احمدی نژاد معروف است صرف کرد و دردسر های زیادی را برای احمدی نژاد تراشید.  مبلغی  که هیچ گاه  به بیت المال بازنگشت تا از آن به عنوان سوء استفاده از سرمایه های عمومی تعبیر شد. به رغم آن که علی سعیدلو، معاون اجرایی رییس جمهور در سال 85  برای بازگرداندن این مبلغ به بیت المال اعلام آمادگی کرده بود، تاکنون این رقم به خزانه شهرداری تهران بازنگشته است.  این مبلغ که شامل خرید 20 میلیون تومان شکلات، 20میلیون تومان حق الزحمه و پاداش، 10 میلیون تومان تنخواه معاون مالی وقت شهرداری و هزینه های مربوط به خرید گل، صندلی و ... است، در روز چهارم تیرماه 84  صرف شده و شهرداری تهران طی نامه ای در خرداد ماه سال 85 از معاون مالی وقت شهرداری تهران و معاون اجرایی کنونی ریاست جمهوری، خواستار روشن شدن وضعیت و تسویه آن شده بود.  علاوه بر این  رحیم مشایی که  به عنوان مشاور انتخاباتی رییس جمهور در دوره نهم انتخابات ریاست جمهوری نیز معروف بود، در مدت زمان مدیریت دوساله اش در شهرداری تهران تخلفات مالی گسترده ای را از خود بر جای گذاشت. در این زمان بالغ بر 28 میلیارد تومان از بودجه سالانه شهرداری پایتخت گم شد؛ به نحوی که تا کنون نیز  اسناد قابل قبولی برای چگونگی هزینه این مبلغ ارایه نشده است. در این حال منابع آگاه خبر دادند که بخش عمده ای از این بودجه در جریان انخابات ریاست جمهوری هزینه شده است. علاوه بر این بر اساس اسناد شورای اسلامی شهر تهران در 6 ماهه اول سال 84 تعداد پرسنل این سازمان به شدت افزایش یافته و سازمان متبوع رحیم مشایی هیچ گاه توضیحی در این باره ارایه نداد. همچنین علی عسگری که پس از کوچ رحیم مشایی به میدان پاستور،  ریاست این سازمان را بر عهده داشت، ضمن تایید هزینه شدن بودجه یک ساله در شش ماه نخست در سال 84 اعلام کرد که  مدیریت مشایی بیش از 5 میلیارد تومان بدهکاری برای سازمان فرهنگی ـ هنری شهرداری تهران به بار آورده است. عسکری هم چنین توضیح داد که در شش ماه نخست سال 85 بالغ بر 40 میلیارد و 150 میلیون ریال از هزینه‌‏هایی که با نام سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران صرف شده بود، متعلق به سازمان نبوده اما به حساب آن گذاشته شده است.

  در کنار این موارد، سازمان  فرهنگی هنری شهرداری تهران در زمان مدیریت مشایی، به اموری خارج از حوزه مسوولیت خود پرداخته است که احداث پژوهشکده مهدویت در قم، بانک اطلاعاتی برای گیاهان دارویی و عکس‌‏برداری از نسخ خطی، سفارش تقویم سال 84 به ترتیب با صرف بودجه 216، 100، 20 و 100 میلیون تومانی از جمله فعالیت‌‏های غیر مرتبط اسفندیار رحیم مشایی است. در این شرایط و در حالی که میلیاردها تومان از  بودجه سازمان فرهنگی ـ هنری شهرداری در زمان رحیم مشایی گم شده است ، علی عسکری ابراز داشت: حساب های هزینه سازمان فرهنگی هنری شهرداری به قدری گم است که نمی‌توانم اظهار نظری بکنم.

* مشایی و احمدی نژاد

تخلفات گسترده رحیم مشایی در شهرداری تهران و ریاست جمهوری در حالی اتفاق افتاده است که اصولگرایان منتقد، پس از علی کردان او را دومین شخص حاشیه ساز کابینه نامیده اند و بار ها تقاضای استعفای وی را اعلام کرده اند. اما مشایی در پاسخ به این اعتراضات، در بسیاری از سفر های مهم و رسمی محمود احمدی نژاد او را همراهی می کرد تا نزدیکی خود به رییس دولت نهم را به رخ همگان بکشد. رحیم مشایی همواره با حمایت و پشتیبانی رییس جمهور مواجه بود و بسیاری از اظهارات خود را با پشتوانه محمود احمدی نژاد به زبان می آورد. تا جایی که او با صراحت اعلام کرد:  «مواضع من مواضع احمدی‌نژاد است و بهترین دفاع او این است که من معاون وی هستم و می‌مانم و کارها را انجام می‌دهم.»  در سوی مقابل محمود احمدی نژاد نیز در سناریوی حمایت همه جانبه از رحیم مشایی ، حجت را بر او تمام کرده است و با نگه داشتن مشایی در کابینه، خطر بزرگی را به جان خرید. خطری که هر دم از سوی منتقدان دولت ، احمدی نژاد را تهدید می کند و با گاف های متعدد مشایی تشدید می شود. در یکی از نمونه های بارز حمایت احمدی نژاد از مشایی می توان به اظهار نظر او پس از سخنان رییس سازمان میراث فرهنگی درباره دوستی ایران با ملت اسرائیل

اشاره کرد . محمود احمدی نژاد، یک روز پیش از سخنرانی رهبر معظم انقلاب در خطبه های نماز جمعه تهران و نادرست خواندن این حرکت از سوی آیت الله خامنه ای،  از اظهارات جنجال برانگیز معاون خود درباره دوستی با مردم اسرائیل دفاع کرده و گفته بود که آقای مشایی در این ماجرا مظلوم واقع شده است. احمدی نژاد در بیان دفاعیات بی قید و شرط خود از رحیم مشایی، یادآور شد: حرف آقای مشایی حرف دولت است و حرف روشنی است. ملت ما با ملت‌ها و با مردم مشکلی ندارد. بدون شک رییس جمهور نیز با اقداماتی نظیر این مورد، تیغ پیکان انتقادات را بر پیشانی دولت احساس می کرد، اما هیچ گاه دلیل حمایت های همه جانبه او از معاون قبلی و فعلی اش در طول 6 سال گذشته مشخص نشد.